Wolkait

The Wolkait issue isn’t an identity question rather a propaganda ploy designed to bring discord between the people of Amhara and Tigray

Debretsion Gebremichael (PhD), Minister of Communication and Information Technology and coordinator of finance and economic cluster with the rank of deputy prime minister.

Dr. Debretsion Gebremichael, Minister of Communication and Information Technology and coordinator of finance and economic cluster with the rank of deputy prime minister, said the issue of Wolkait isn’t an identity question.
During the biannual GTPII performance meeting with employees and administrative staff of EthioTelecom, Dr. Debretsion commented “If the wolkait issue was a question of identity, it would have been raised by the people of Wolkait themselves in Wolkait, not in Gondar”
Debretsion also said that the people of Kimant has raised an identity question themselves and that was handled as per the constitutional procedure. The same goes for Wolkait.
“ethnicity is not something we created or strengthened. It was there all along history and the federalism was the only option for our country to continue intact” he added.
According to the deputy premier, the federalism answered the national question and brought stability for 25 years. If it was the problem we wouldn’t have lasted this long. He underlined that the Wolkait issue is a political propaganda ploy designed to bring discord between the people of Amhara and Tigray.
*
*
*
http://www.awrambatimes.com/?p=15208

Egypt

Egypt's futile strategy to survive and thrive at the expense Ethiopia will backfire
::::: By Abdu Ahmed :::
::

Dr. BIRHANU NEGA

For those keen observers of Egypt's policy and strategy towards the Horn of Africa in general and in particular towards Ethiopia, the bad wind blowing from Cairo cannot and should not be a  surprise. Despite changes in the top leadership in Egypt, its age old strategy to survive and thrive at the expense of the peoples of Ethiopia has never changed and varied with leaders. Ethiopia's effort to create an understanding on mutual interests and sustainable cooperation was never reciprocated by Egypt. It should not be lost on us that the signing of DOP and negotiations that have been undertaken by leaders, ministers and experts were the usual public relations gimmick on the side of Egypt. Egypt have tried to torpedo all efforts by Ethiopia to develop itself and change the lives of its peoples. This was challenged by the remarkable growth and development registered in Ethiopia in the last 25 years. This achievement was not a source of joy for Egyptians and their leaders and they could not stomach it at all. They knew very well why this progress was made. It was happening for two reasons; one there is  a strong and committed leadership provided by EPRDF and second because EPRDF is a party and government with clear vision, policies and strategies on peace, development and democracy. It is a party clearly identified the internal vulnerability and worked hard to minimize it. Among other things, EPRDF realized the absolute necessity of peace and stability not only in the country but in the region. Egypt took this as a serious threat to its unchallenged influence in Africa and particularly in the Horn. When Ethiopia begun the construction of the Great Ethiopian Renaissance Dam on the Nile using its own domestic resource, something that was never occurred in the wildest imagination of the Pharaohs, was considered as the mother of all threats.  In the absence or decline of international influence to stop the construction of the dam, the only way Egypt found fit was to use Ethiopians residing abroad and work against the national interest of their country of origin as instruments of destruction and destabilizing factor. This has become apparent from the video clippings that are now being public. There was public support to OLF to secede from Ethiopia and disintegrate its unity is their age old dream that they are desperately attempting to make it reality. The former president of Egypt and all political parties who do not share anything in common came together to strategies to abort the construction of the dam. One thing the Egyptians should be reminded is that they are sowing eternal seed of enmity between the two peoples of Ethiopia and Egypt. In no way they can use the waters of the Nile at the expense of the Ethiopian survival. Nor does Ethiopia require Egypt’s blessing to make use of its natural resources. Egypt and Egyptians should be reminded that Ethiopia is the source of the major flow of the Nile waters. The only sure way for Egypt to continue to use the waters is to have the wisdom of amicable and win-win solutions.
History is full of lessons. What is worst is that if one fails miserably to learn from the history books. No reminder is needed to Egyptians the rough times they were going through since 2011. If they think that this is the way to ensure their lasting interest with waters of the line, another historical mistake is being committed by the leadership and those who are now chanting against Ethiopia's unity and integrity. They will find no less patriotism and heroism in the peoples of Ethiopia today than it was in yesterday. One thing that united Ethiopians, past and present generations most, despite our difference, was the defense of Ethiopia's sovereignty and independence. They should not go far to search history books to know about this fact. What happened with Eritrea invasion recently, the country Egypt is now using as launching pad to attack Ethiopia, is good lesson for those who can and wish to learn from. Egyptians are full of themselves that they miserably fail to learn from history, they are blinded by their arrogance. Evidence is mounting that they have distributed sacks of dollars for anti-peace Ethiopian forces to carry out street violence in various cities in Ethiopia.
Their support to Ginbot 7 was made public by the good leader of the organization. There is no slightest diplomatic decency on the side of Egyptians to hide their inner motive by disseminating video clippings where they extended strong support to the secession agenda of OLF. The recent effort by Egypt to join the regional force in South Sudan was aimed at their intention to engage in proxy war with Ethiopia. Egypt has done everything possible to mobilize the immediate neighbors of Ethiopia who are not Arabs to the fold of Arab League. So long as it serves Egypt's purpose why not bring non Arabs to Arab League. The hope that there will be some win-win solution to the use of fair, reasonable and equitable utilization of the Nile waters is now dashed by what Cairo is doing. Egypt is missing a golden opportunity that came rarely in the historic relations between the two countries. Never will they have a partner government in Ethiopia which made policy clarity on regional integration and use of transboundary resources than the government led by EPRDF. Regrettably Egypt is busy fighting the very same government that recognized the importance of cooperation between Ethiopia and the lower riparian countries. It is this government that Egypt is busy to sabotage.
Countries pass through different transitions and they overcome challenges not because what a friend or a foe  does but by  what it does inside the country. Even at this challenging times Ethiopia is going through, it is the right thing to focus on domestic front without losing sight of the external dimensions. I am not beginning to Egypt to show some sympathy and solidarity toward Ethiopia, knowing very well it will never come from Cairo because the enemy hits to destroy or to make sure that it pains for long. Ethiopia will search for solution with its people and for the people. Egypt and other sworn enemies, whether they like it or not, Ethiopia will survive- survive with dignity and pride. The current situation is not its fate and destination. The progress Ethiopia is making at home, in the region and globally cannot be stopped. The Peoples of Ethiopia know very well the cost of war and the value of peace. It also knows how to unite against its enemy.  Ethiopia has a clear foreign relations policy and national security strategy that values the cooperation and not confrontation.

የትግራይ ህዝብ የለውጡ አጋር እንጂ ተጠቂ ሊሆን ኣይገባም

(መርስዔ ኪዳን)
(mersea.kidan@gmail.com – ሜኔሶታ፤ ሃገረ ኣሜሪካ)
ሰሞኑን በሃገራችን ውስጥ እየተካሄደ ባለው ህዝባዊ አመፅ ምክኒያት ብዙ የሰው ህይወት፣ የአካል ጉዳትና የንብረት ውድመት እየደረሰ ነው። ይህ ሁኔታ እንዲፈጠር ያበቁ ብዙ ምክኒያቶች ቢኖሩትም አንዱና ዋነኛው ምክኒያት በሃገሪቱ ውስጥ ፍትሃዊ የሆነ የፖለቲካ ስርዓት አለመኖሩ ነው። ኢትዮጵያ ብዙ ብሄሮች ብቻ ሳይሆን ብዙ ፖለቲካዊ ማህበራዊና ኢኮኖሚያዊ አመለካከት ያለው ህዝብ የሚኖርባት አገር ነች። ሆኖም ያለው የፖለቲካ ስርአትና በስልጣን ላይ ያለው መንግስት ይህንን ልዩነት ማክበርና ማስተናገድ ባለመቻሉ ብቻ ሳይሆን ፍላጎትም ባለማሳየቱ ለዚህ ችግር ተዳርገናል፡፡

Yemane Abadi Gidey

ኢህአዴግ የሚመራው መንግስት ሠሞኑን የተፈጠረውን ችግር በተመለክተ ያወጣው መግለጫ የችግሩን መጠን በውሉ ያላጤነና ጭራሽም ዋነኛውን የችግሮቹ ሁሉ መንስኤ ያልተመለከተ ነው።[1] ለሙስናውም፣ ለመልካም አስተዳደር እጦቱም፡ ለብሄር ነክ ጥያቄዎችም፤ ለሌሎች ችግሮችም ምክኒያት የሆኑት ዋነኞቹ መሰረታዊ ችግሮች ህዝብ ያሻውን የሚመርጥበት ዴሞክራሲያዊ ስርአት አለመኖር፣ ህዝብ ሲበደል ብሶቱን የሚገልፅበት ነፃ መድረክ አለመኖር፣ የተለየዩ የፖለቲካ አመለካከቶች የተወከሉበት መንግስት አለመኖር፣ የአገሪቱ ህግ አውጪና ህግ አስፈፃሚ አካላት መቶ በመቶ በኢህአዴግ ቁጥጥር ስር መሆን፣ የፍትህ አካላት በነፃነት ለመስራት አለመቻል ናቸው።

ሰሞኑን በኦሮሞና በአማራ ክልሎች የተነሱት ተቃውሞዎች መነሾዎች የተለያዩ ይሁኑ እንጂ ዋነኛው ምክኒያት ከላይ የዘረዘርኳቸው መሰረታዊ ችግሮች ውስጥ ውስጡን ሲብላሉ ቆይተው በመፈንዳታቸው ነው። የጊዜ ጉዳይ ነው እንጂ ነገሮች ካልተስተካከሉ የትግራይም ሆነ የሌላው ክልል ህዝብ መነሳቱ አይቀርም። እነዚህ ችግሮች ከብሄር ብሄር ሳይለዩ ሁሉንም ያማረሩ መሆናቸው የታወቀ ሆኖ ሳለ፤ አንዳንድ ፅንፈኛ አካላት ሁኔታውን አንዱ ብሄር ተጠቃሚ አንዱ ብሄር ተጎጂ እንደሆነ አድርገው በመቅረፅ ለአገሪቷም ሆነ ለየትኛውም ህዝብ የማይበጅ፣ አንድ ብሄር ላይ ያነጣጠረ ዘመቻ በማካሄድ ላይ ይገኛሉ።

በተለይም በኤርትራ መንግስት በጀት ተበጅቶለት የሚንቀሳቀሰው ኢሳት በግልፅ በትግሬዎች ላይ በታሪክና በህግ ተጠያቂ የሚያደርግ አደገኛ ዘመቻ በማካሄድ ላይ ይገኛል።[2] እውነት ለኢትዮጵያ ህዝብ ቀና የምንመኝ ሰዎች ይህንን ድርጊት በጋራ ልናወግዘውና ልንቃወመው ይገባል። በዚህ አጭር ፅሁፍ ትግሬው በዚህ መንግስት በተለየ ተጠቅሟል የሚለው አመለካከት ትክክል እንዳልሆነ፣ በኦሮሞ፣ በአማራና በሌሎችም ክልሎች ያሉ በደሎች በትግራይም እንዳሉ እንደውም የበለጠ አሳሳቢ እንደሆኑ፣ ትግሬዎች በኢትዮጵያ ውስጥ መፈጠር ለሚገባው ፍትሃዊና ዴሞክራሲያዊ ስርአት ዋነኛ ባለድርሻና ተዋናይ መሆን እንደሚገባቸው፣ ይህን ለውጥ ለማምጣት የሚደረገው ትግልም ሰላማዊና ሰላማዊ ብቻ መሆን እንዳለበት ለማስገንዘብ እሞክራለሁ።

ትግሬው በዚህ መንግስት ከሌላው በተለየ ተጠቃሚ ሆኗልን?

ሕወሓት መራሹ የኢትዮጵያ ህዝቦች አብዮታዊ ዴሞክራሲያዊ ግንባር (ኢህአዴግ) ስልጣን በያዘ ማግስት አብዛኛውን ቁልፍ የፌደራል መንግስት ስልጣናት የሕወሓት አባላት እንደያዙ የታወቀ ነው። በተለይ ደግሞ የመከላከያ ሃይሉ ሙሉ ለሙሉ ሊባል በሚችል ሁኔታ በሕወሓት ሰራዊትና ወታደራዊ አመራር ስር እንደነበረ ይታወሳል። በጊዜው አዲስ የተመሰረቱት ክልሎችም ከሕወሓት አማካሪ ተመድቦላቸው እንደነበር የሚታወስ ነው። ይህ ሁኔታ ከጊዜ ወደ ጊዜ በመጠኑም ቢሆን እየተለወጠ የመጣ ቢሆንም ሙሉ በሙሉ ተስተካክሏል ማለት አይቻልም። ታዲያ ባለፉት ሃያ አምስት አመታት የነዚህ የሕወሓት ባለስልጣናትን መብዛት የተመለከቱ የሌላ ብሄር ተወላጆች ትግሬ በተለየ ተጠቃሚ የሆነበት ስርዓት የተፈጠረ እንዲመስላቸው ሆኗል። ሁኖም ትግሬው ከሌላው ብሄር በተለየ ተጠቅሞ እንደሆነ ለመመርመር መመልከት ያለብን እነኚህን ጥቂት ባለስልጣናት ሳይሆን አብዛኛው ትግሬ የሚኖርበትን የትግራይን ክልል ነው።

የትግራይ ክልል ከሌሎች ክልሎች ጋር በኢኮኖሚያዊ፣ ፖለቲካዊና ማህበራዊ መስኩ ሲወዳደር በተለየ ተጠቅሟል የሚያስብል ሁኔታ አንድም የለም። እንደውም ህዝቡ ክልሉን ለማሳደግና ለማልማት ከሚጥረው ጥረት አንፃር ሲታይ ያለው መንግስት አጋዥ ሳይሆን ማነቆ እንደሆነበት ማየት ይቻላል። ለምሳሌ መላው የትግራይ ህዝብ ክልሉን ለማልማት የትግራይ ልማት ማህበርን አቋቁሞ የበኩሉን ድርሻ ለመወጣት ሲጥር ቆይቷል፤ ሆኖም ሕወሓት የልማት ማህበሩን በነፃ እንዲንቀሳቀስ ሊፈቅድለት ስላልቻለ አብዛኛው የልማት ማህበሩ አባል ራሱን ለማግለል ተገዷል። የትግራይ ልማት ማህበር በመጀመሪያዎቹ አመታት በሚሊዮን የሚቆጠሩ አባላት ያሉት የክልሉ መንግስት ከሚሰራው በላይ ትምህርት ቤቶችንና ጤና ጣቢያዎችን የሚሰራ ማህበር ነበር። አሁን ግን ከህዝቡ ባለቤትነት ወጥቶ በሕወሓት ቁጥጥር ስር በመውደቁ አብዛኛው አባላቱ በየወረዳቸውና አውራጃቸው የየራሳቸውን የልማት ማህበራት በመፍጠር ትተውት ወጥተዋል።

በትግራይ ክልል የሚኖረው ህዝብ የአካባቢውን በረሃማነት ለመለወጥ በዓመት ለሁለት ወራት ነፃ የጉልበት አገልግሎት የሚሰጥ ሲሆን ከክልሉ ውጪ የሚኖረው ህዝብ ደግሞ በየወረዳው ትምህርት ቤቶችንና ጤና ኬላዎችን በመስራት ከፍተኛ ርብርብ ያካሂዳል። ይህ ህዝቡ የሚሰራው ስራ ክልሉን በነዚህ መስኮች የተሻለ ውጤት እንዲያስመዘግብ አስችሎታል።[3] ይህ የህዝቡ ጥረት ባይኖርበት ኑሮ የክልሉ መንግስት ብቻ የሚሰራው ስራ ከሌሎች ክልሎች ያነሰ ይሆን ነበር።

በኢንቨስትመንት ደረጃ ክልሉ ገብቶ ለመስራት ፍላጎት ያለው ብዙ ህዝብ ቢኖርም በክልሉ ያለው የአስተዳደር ብልሹነት አላሰራ ስላላቸው አብዛኞች ነጋዴዎች በአዲስአበባ ወይም ሌሎች ክልሎች ሄደው ለመስራት ተገደዋል። በክልሉ የሚገኙ የተፈጥሮ ሃብቶች ኤፈርት በመባል በሚታወቀው የሕወሓት የንግድ ድርጅት ስር ካልሆነ በስተቀር ሌሎች የግል ነጋዴዎች እንዲሰሩባቸው የሚጋብዝ ሁኔታ የለም። ኤፈርት የሚባለው የንግድ ድርጅት አትራፊ የሆኑ የንግድ ዘርፎችን በሞኖፖል በመያዝ ሌሎች ነጋዴዎችን ከጨዋታ ውጪ እንዲሆኑ የሚያደርግ ነው። የክልሉ ህዝብ ድርጅቱ በስሙ የተቋቋመ ቢሆንም አንድም ግዜ የአፈፃፀም ሪፖርት ተደርጎለት አያውቅም። የድርጅቱ ትርፋማነት አጠያያቂ ባይሆንም ትርፉ ምን ላይ ዋለ? ትግራይን መልሶ ለማቋቋም ምን ተደረገ? ለሚለው ጥያቄ ምንም ምላሽ የለም። በዚህ ድርጅት ስር የተመዘገቡት ንብረቶች ለባለቤቱ ለትግራይ ህዝብ የሚሸጋገሩበትን መንገድ ብዙዎቻችን ብንጠቁምም ሕወሓት ይህን ጥያቄ ለመመለስ ምንም ፍላጎት አላሳየም።[4]

በማህበራዊ መስኩ የየክልሎቹን የስራ አፈፃጸም ብቃት ማሳያ ይሆን ዘንድ አንድ ላይ የተጀመሩትን የባህርዳር፣ የመቀሌና የአዋሳ የስፖርት ስቴድየሞች እንመልከት። የመቀሌ ስቴዲየም ከባህርዳሩም ሆነ ከሁለቱም በኋላ ከተጀመረው ከአዋሳ ስቴዲየም እኩል እንኳ ሊጠናቀቅ አልቻለም። ሕወሓት በዓሉን ሊያከብር ሲል በለብ ለብ ከተሰራ በኋላ ለመጨረስ ዞር ብሎ እንኳን ያየው የለም። የመቀሌ ሕዝብ በንፁህ ውሃ እጥረት ሲሰቃይ ይኽው ስንት አመት አስቆጠረ? በጣም የምንኮራባቸውን የነ አፄ ዮሃንስን፣ እነ አሉላ አባነጋን፣ የአድዋ ድልን እና ሌሎች ታሪካዊ እሴቶቻችንን ለመጠበቅና ለመጪው ትውልድ ለማስተላለፍ የተነሱ ቀና ኢትዮጵያውያንን አላሰራ በማለት ህዝቡን አፍኖት ይገኛል።[5] ከላይ የዘረዘርኳቸውን ሁኔታዎች በቅጡ የተረዳ ሰው ትግሬው ከሌላው ኢትዮጵያዊ ወገኑ የበለጠ ተጠቅሟል ሊል አይገባውም።

ብዙዎች ታዲያ ይህ ሁሉ ችግር ካለበት ለምን ትግሬውም እንደሌላው አይቃወምም? ብለው ይጠይቃሉ።  በመጀመሪያ ደረጃ ትግሬው አይቃወምም የሚለው ድፍን ድምዳሜ ትክክል አይደለም። ብዙ የትግራይ ልሂቃንና ፖለቲከኖች ከሌሎች ባልተናነሰ ሁኔታ መንግስት ላይ የሰላ ትችትና ተቃውሞ ያቀርባሉ ለዚህም የቀድሞ የድርጅቱ አባል የነበሩት ጄ/ል ፃድቃን ገ/ትንሳይ፣ ጄ/ል አበበ ተክለሃይማኖት፣ ገብሩ አስራት፣ ስዬ አብረሃ, አስገደ ገ/ስላሴ ከነሱም በተጨማሪ እንደ ፕ/ር ተኮላ ሓጎስ፣ አብረሃ በላይ፣ ፕ/ር መድሃኔ ታደሰ፣ አብረሃ ደስታ፣ ፕ/ር ገብሩ ታረቀ፣ ዶ/ር ሃይሉ አርአያ እና ሌሎችንም እንደምሳሌ መዘርዘር ይቻላል። ከነዚህም አንዳንዶቹ ልክ እንደ አማራው፣ ኦሮሞውና ሌላው ተቃዋሚ እስር እንግልትና ስደት ደርሶባቸዋል።

እነኚህ ግለሰቦች ናቸው፣ አብዛኛው ትግሬ ግን ሕወሓትን ሲቃወም አይታይም የሚለው ክርክር የተወሰነ እውነታ አለው። ግን ደግሞ ምክኒያታዊ ነው። በትጥቅ ትግሉ ወቅት ልጁን፣ ወንድሙን፣ እህቱን፣ ጓደኛውን ያላጣ ትግሬ የለም። በ17 ዓመቱ ትግል ከ60ሺሕ በላይ ወጣቶችን ያጣው ህዝብ በትግሉ ያገኘውን አንፃራዊ ሰላም እንዲህ በቀላሉ ሊያጣው አይፈልግም። ሌሎች በቀላሉ ሕወሓትን ለመቃወም የሚነሳሱትን ያክል ትግሬውም እንዲነሳ መጠበቅ ይከብዳል። ነገር ግን በጊዜ ሂደት በስልጣን ላይ ያሉት የሕወሓት መሪዎች ከ60ሺሕ በላይ ወጣቶቹ የተሰዉበትን ዓላማ ዘንግተው ስልጣናቸውን እንደርስት ሲንከባከቡ ሲመለከትና የህዝብ መብት ሲደፈጠጥ ሲመለከት ወንድሞቼና እህቶቼ የሞቱለት መብቴ ተረገጠ የሚል ከፍተኛ ቁጭትና ሃዘን ውስጥ ገብቷል።

ሌላው ትግሬዎች የኢህአዴግን በደል አይቃወሙም የሚለው አስተያየት የሚፈጠረው የትግራይን ህዝብና ሕወሓትን ለይቶ ካለማየት ነው። የትግሬዎችን ጥቅም የሚነካ ነገር ላይ አለመስማማት እንደ ሕወሓት ደጋፊነት የሚያስቆጥርበት ሁኔታ ተፈጥሯል። አንዳንድ ሰዎች የትግሬ የበላይነት አለ ሲሉ፤ አይ ስህተት ነው ችግሩም በደሉም ሁላችንም የምንጋራው ነው እንጂ ትግሬ በተለየ የተጠቀመበት ሁኔታ የለም ብለን የምንለውን ሰዎች ያለውን በደል እንደማንቃወም ተደርጎ ይወሰዳል። የሑመራ፣ ወልቃይትና ፀገደ አከላለል ጉዳይ ጥሩ ምሳሌ ይሆናል። አብዛኛው ትግሬ በሑመራ፣ ቃፍታ፣ ወልቃይትና ፀገደ ወረዳዎች የሚኖሩት ኢትዮጵያውያን ትግሬዎች መሆናቸውን ያውቃል። ስለሆነም ቋንቋን መሰረት ያደረገ የፌደራል ስርዓት ሲፈጠር እነኚህ ወረዳዎች በትግራይ ክልል ውስጥ መመደባቸው ተገቢ ነው ብሎ ያምናል። ታዲያ ወልቃይት በአማራ ክልል ስር ይሁን የሚል ተቃውሞ ሲነሳ አብሮ እንዲነሳ እንዴት ይጠበቃል። ወቅታዊ በመሆኑ የወልቃይትን ጉዳይ በትንሹም ቢሆን ዘርዘር አድርጎ ማየቱ ይበጃል።

ባንድ በኩል የወልቃይት ህዝብ ትግሬ ሳይሆን አማራ ነው ስለሆነም በአማራ ክልል ውስጥ ይታቀፍ የሚል አቋም የያዙ አሉ። ይህ አቋም ከእውነታው ፍፁም የራቀና በኢሳት ተደጋግሞ ስለተነገረ አብዛኛው ሰው እውነት የመሰለው አቋም ነው። በ 1987 ዓ.ም. የተደረገው ቆጠራ የሚያሳየው በቦታው የሚኖረው ህዝብ በአመዛኙ ትግሬ መሆኑን ነው።

 ወረዳ          ትግሬ ኣማራ
ፀገደ          45532 14226
ወልቃይት  87099 2734
ፀለምቲ  87012 10382
ቃፍታ ሑመራ 41999 3780
(ምዕራብ ትግራይ – ምንጭ 1987 ህዝብ ቆጠራ[6])

ይህን መረጃ አንዳንዶች ቆጠራው የተካሄደው በኢህአዴግ ግዜ ስለሆነ አንቀበለውም ይላሉ።

ሆኖም በኢህዲሪ ወይም ደርግ ግዜ የተሰሩ የብሄር ጥናቶችም የሚያመላክቱት በነኚህ ወረዳዎች የሚኖረው ህዝብ በአመዛኙ ትግሬ መሆኑን ነው።[7] ከዚህ በታች የምትመለከቱተ ካርታ በ1971 ዓ.ም. የተዘጋጀ ሲሆን፣ እንደሚታየው በጊዜው በሰሜን ጎንደር ማለትም ሑመራ፣ ወልቃይት፣ ፀገደና ፀለምቲ ውስጥ የሚኖረው የትግርኛ ተናጋሪው ብሄረሰብ እንደሆነ ያሳያል። የትግራይ ህዝብ ለ17 አመታት ባደረገው ትግልም የወልቃይት ህዝብ ዋና ተሳታፊ ከመሆኑም ባሻገር ወልቃይት የሕወሓት ደጀን የነበረ ቦታ እንደነበር ይታወቃል።

ይህ ማለት በነኝህ አከራካሪ ቦታዎች አማራው አይኖርም ነበር ማለት አይደለም። ከቀድሞም ቢሆን ሁለቱ ህዝብ አገው፣ ኩናማና ሌሎች ብሄሮችንም ጨምሮ አብሮ ይኖር እንደነበረ ማወቅ ይገባል። ነገር ግን ከላይ በአሃዙ ማየት እንደሚቻለው በደርግ ጊዜ የነበረው ካርታም እንደሚያሳየው በአካባቢው የሚኖረው ዋነኛ ብሄረሰብ ትግሬው ነው።


Map – Nationalities in northern Ethiopia in 1970s
ይህን መረጃ የተመለከቱ ሰዎች ታዲያ ለምን ህዝቡ አማራ ነን ብሎ ጠየቀ? ይላሉ። ይሄም ተደጋግሞ ስለተነገረ እውነት የመሰለ ውሸት ነው። በርግጥ በጎንደር የሚኖሩ ጥቂቶቹ በትክክልም ከወልቃይት አካባቢ የሆኑ አብዛኛው ግን የዛው የጎንደር አካባቢ ሰዎች ወልቃይት አማራ ነው ብለው ኮሚቴ አቋቁመው ተንቀሳቅሰዋል። ሆኖም ግን በወልቃይትም ሆነ በሌሎቹ አከራካሪ ቦታዎች እንዲህ አይነት ጥያቄ ከህዝቡ አልተነሳም። አብዛኛው ህዝብ ኢሳት በወልቃይት ህዝቡ አማራ ነኝ ብሎ ጠየቀ እያለ በአርማጭሆ ወረዳ የተካሄደውን ስብሰባ ልክ ወልቃይት ውስጥ እንደተካሄደ አደርጎ በማቅረቡ የተሳሳተ መረጃ ሰለባ ሆኗል።

አንዳንዶች ደግሞ በዘር የሚደረግ መከፋፈል ትክክል አይደለም ስለዚህ በወልቃይት የሚኖሩት ትግሬም ሆኑ አማራ ወደ አማራ ክልል መዛወር አለባቸው የሚል አቋም ያራምዳሉ። በርግጥ ብሄርን ወይም ቋንቋን ብቻ ያደረገ ፌደራሊዝም እንደማይበጅ ብዙው ትግሬም ጭምር የሚስማማበት ነው። ግን ያ ማለት ቀድሞ በአፄ ሃይለስላሴም ሆነ በደርግ ግዜ የነበሩት አከላለሎች ትክክልና ፍትሃዊ ናቸው ማለት አይደለም። ጥያቄው ለምን በቋንቋ ይከፋፈላል ከሆነ ሰሜኑ የቀድሞ የጎንደር ክፍል በትግራይ መካለሉን የምንቃወመውን ያክል ደቡቡ የጎንደር ክፍልም በአማራ ክልል መወሰኑንም መቃወም ይገባል። ግማሹ የቀድሞ ትግራይ ክፍለሃገር ወደ አፋር ክልል እንዲካለል ተደርጓል። ይህ ወደ አፋር እንዲካለል የተደረገው ክፍል በጣም ሰፊና ብዙ ማዕድናት የታደለ ነው። ሆኖም አፋሮች የሚኖሩበት ስለሆነ በአፋር ክልል ስር መሆኑ አከራካሪ አልሆነም።

ጉዳዩን በጥልቀት ያልተረዱ ሰዎች ደግሞ ለምን በአከራካሪ ቦታዎች ሪፈረንደም አይካሄድም ብለው ይጠይቃሉ። ሪፈረንደም ቢካሄድ ውጤቱ ያለውን ሁኔታ ብዙም እንደማይቀይር ከላይ ካሳየሁት ስታቲስቲካዊ መረጃ ማየት ይቻላል። እንዲያም ሁኖ ሪፈረንደም ሊካሄድ የሚችለው ህገመንግስቱ ላይ በተደነገገው መሠረት ነው። አንድ ወረዳ ሪፈረንደም እንዲያካሂድ የወረዳው ምክርቤት ሁለት ሶስተኛው ሪፈረንደም እንዲካሄድ መወሰን አለበት። አሁን ባለው ሁኔታ ደግሞ የወረዳውን ምክርቤት ሙሉ በሙሉ የተቆጣጠረው ሕወሓት ነው።

ብዙዎች ከሚያስቡት በተቃራኒው፤ ሕወሓት ከትግራይ ጥቅም ይልቅ ለስልጣኑ የበለጠ ቀናኢ ነው። አገሪቱን ባህር ወደብ አልባ ያደረገበትን ሁኔታ፣ በአስር ሺዎች መስዋእት ከሆኑ በኋላ የአልጀርስ ስምምነትን የፈረመበት ሁኔታ እና ሌሎችንም ተግባሮቹን ስንመለከት ለስልጣኑ ሲል የትግራይንም ሆነ የኢትዮጵያን ህዝብ ጥቅም አሳልፎ ከመስጠት እንደማይመለስ እንረዳለን። በወልቃይት ጉዳይም ቢሆን ስልጣኑን ለማስጠበቅ ሲል ከትግራይ ህዝብ ጥቅም ውጪ በጉዳዩ ለመደራደር ዝግጅት ላይ እንዳለ ምልክቶች ይታያሉ።

በዚህ ግዜ ትግሬው በሁለት በኩል ከባድ አደጋ ተደቅኖበታል። ባንድ በኩል ስልጣን ላይ ያለው መንግስት የሚያደርስበት ጭቆና በሌላ በኩል በተቃዋሚው በኩል የተደበቁ ጥቂት ዘረኝነት ያለባቸው ሃይሎች የሚሰነዝሩበት ጥቃት። ስለዚህ ትግሉ በመንግስት የሚደርስበትን ጭቆና መቀልበስ ብቻ ሳይሆን፤ በጥቂት ዘረኖች የተቃጣበትን ጥቃት መቋቋም ጭምር ነው። የሌላው ብሄር ልሂቃንም ሆነ ህዝቡ ይህን ተረድተው ከትግሬው ጎን በመቆም ከአክራሪዎች የሚደርስበትን ጥቃት በጋራ ሊታገሉት ይገባል።

ለመላው ኢትዮጵያውያን መቅረብ ያለበት ጥያቄ ትግሉ የትግራይን ህዝብ ለመጉዳት ነው? ወይስ የሁሉም ጥቅም የተከበረበት ዴሞክራሲያዊና ፍትሓዊ ስርዓት ለመመስረት ነው? አብዛኛው ቀና ኢትዮጵያዊ የሁሉም ጥቅም የሚከበርበት ዴሞክራሲያዊና ፍትሓዊ ስርዓት ለመመስረት እንጂ አንዱ ብሄር ላይ የተለየ ጉዳት እንዲደርስ ፍላጎት እንደሌለው አከራካሪ አይሆንም። የሁሉም ባለድርሻ ጥቅም የተጠበቀበት ስርዓት ለመመስረት፤ ሁሉም ባለድርሻ የሚሳተፍበት ሂደት ሊኖር ይገባል እንጂ አንዱ ተጠቅቶ ሰላማዊ ስርዓት ይፈጠራል ማለት ዘበት ነው።

ስለሆነም የሚከተሉት ባለድርሻዎች የሚከተሉትን ተግባሮች ሊፈፅሙ ይገባል

የትግራይ ህዝብ እስካሁን በጎንደር በተደረገው በደልና በኢሳትና በአጋሮቹ በሚካሄድበት ዘመቻ ተጠቃሁ ብሎ በስሜታዊነት አላስፈላጊ እርምጃዎች ከመውሰድ መቆጠቡ የሚያስመሰግን ነው። ከዚህ ባሻገር ፅንፈኞቹ የሚያደርጉበትን ጥቃት ተደራጅቶና ከሌሎች ወንድሞቹ ቅን ኢትዮጵያውያን ጋር ተባብሮ ሊመክተው ይገባል። በተመሳሳይ መልኩ ልክ እንደ ኦሮሞና አማራ ወንድሞቹ በተደራጀና ሰላማዊ በሆነ መልኩ ፍትሓዊ ስርዓት እንዲፈጠር መንግስት ላይ ተፅእኖ ሊያደርግ ይገባዋል።

በሌሎች ክልሎች ያሉ ኢትዮጵያውያንም የጀመሩትን ሰላማዊ ትግል መቀጠል ይገባቸዋል። ሆኖም ትግላቸው ሰላማዊና የትኛውንም የህብረተሰብ ክፍል የማያጠቃ ሊሆን ይገባዋል። ለዚህም የኦሮሞው ትግል ውጤታማነት አመላካች ነው። የኦሮሞው ትግል ማንንም ለይቶ ባለማጥቃቱና እጅን ወደላይ በመስቀል ሰላማዊ እምቢታን በመጠቀሙ የመላውን ኢትዮጵያዊ ድጋፍ ሊያገኝ ችሏል። በአማራው ክልል በተካሄደው ተቃውሞ የታዩ በትግሬው ላይ ያነጣጠሩ ፅንፈኛ አመለካከቶች ለሺዎች አመታት በጋራ የኖረውን የአማራና የትግራይ ህዝብ ታሪክ የሚያጠለሹ ስለሆኑ የበለጠ ጉዳት ሳያደርሱ ሊታረሙ ይገባቸዋል።

በአገር ውስጥ የሚገኙ ተቃዋሚ የፖለቲካ ሃይሎች እርስ በርሳቸው መነቋቆሩን ትተው ህብረት መፍጠር ይኖርባቸዋል። ህዝቡንም ለመምራት ዝግጁ ሊሆኑ ይገባል። በቁጣ የገነፈለውን የተቃውሞ ማእበል መስመር ለማስያዝ የትግሉ አላማዎችንና መደራደሪያ ነጥቦችን ማዘጋጀት ይኖርባቸዋል። ተቃዋሚው ሃይል አንድ ወይም ሁለት ጠንካራ ቅንጅቶች ወይም ደግሞ ግንባሮች ሊፈጥር ይገባዋል።

በውጭ የሚገኙ ተቃዋሚ የፖለቲካ ሃይሎች የኦሮሞ ዴሞክራሲያዊ ግንባር ጀምሮት እንደነበረው አገር ውስጥ ገብተው በሰላማዊ ፖለቲካ ለመሳተፍ መዘጋጀት ይኖርባቸዋል። ኢትዮጵያን ማፈራረስ ዋና አጀንዳው የሆነው ሻዕቢያ ስር የታቀፉ ሃይሎች በፍጥነት ራሳቸውን ነፃ ማድረግ ይኖርባቸዋል።

በውጭ አገር የሚገኙ የመገናኛ ብዙሃን ህዝብን ከህዝብ ከሚያጋጩ ተግባራት ተቆጥበው ህዝብን የሚያስተባብርና አገሪቱን ወደቀና መንገድ የሚወስዱ መልእከቶች ሊያስተላልፉ ይገባል። በተለይም ኢሳት በትግራይ ህዝብ ላይ የሚያደርገውን ዘረኛ ቅስቀሳ ባስቸኳይ ሊያቆምና ኤዲቶሪያል ፖሊሲውንም ሊመረምር ይገባል። በኢትዮጵያ ፖለቲካዊ ምህዳር ውስጥ ምን አይነት ሚና መጫወት እንደሚገባው በጥልቀት ሊመረምር ይገባል። ኢሳት ገንቢ ሚና ይጫወት ዘንድ ራሱን ከሻዕቢያ ጥገኝነት ነፃ ሊያደርግ ይገባል። ከኢህአዴግ ለውጥ እንዲኖር የምንጠብቀውን ያክል ከተቃዋሚውም ለውጥ ያስፈልጋል። የኢትዮጵያ ብሮድካስቲንግ ኮርፖሬሽን እንዲለወጥ የምንታገለውን ያክል ኢሳትም እንዲለወጥ መታገል ይገባናል።

ከሁሉም በላይ ለሰላማዊ ለውጥ ስኬታማነት ኢህአዴግ መሪ ሚና ሊጫወት ይገባዋል። ኢህአዴግ ጭንቅላቷን አሸዋ ውስጥ እንደምትደብቀው ሰጎን ነባራዊ ሁኔታውን ከመካድ ይልቅ፣ ከሌሎች የፖለቲካ ሃይሎች ጋር ለመደራደር ዝግጁ ሊሆን ይገባል። መጪው የቀበሌና የወረዳ ምርጫ ነፃ እንዲሆን ከማድረግ ጀምሮ አሸማቃቂውን የፀረ-ሽብር ህግ ማሻሻል፣ በዚያ ህግ መሰረት የታሰሩን ጋዜጠኞችና ፖለቲከኞች መፍታት ያስፈልጋል። ከዚያም በተጨማሪ የምርጫ ቦርድ፣ የኢትዮጵያ ብሮድካስቲንግ ኮርፖሬሽን እና ሌሎች ተቋማት በነፃ ቦርዶች እንዲተዳደሩ ማድረግ ይገባል። እነኚህ መፍትሄዎች ለኢህአዴግ ለመዋጥ የሚጎመዝዙ ነገር ግን አገሪቱን፣ ህዝቧን እና ራሱን ኢህአዴግን ከጥፋት የሚያድኑ ብቸኛ መፍትሄዎች ናቸው። ያለበለዚያ እጣችን እንደ ሶሪያና ሊቢያ እንዳይሆን የሚከለክለው ነገር የለም።


1/ ከኢህአዴግ ምክር ቤት የተሰጠ መግለጫ[PDF]

2/ትግሬዎች ላይ ያነጣጠረ ቅስቀሳ በኢሳት ቴሌቪዥን “አሳን ለማጥፋት ባህሩን ማድረቅ”

3/ Resource Contribution Of NGOs In Primary Education Development In Tigray

4/ EFFORT Group: Principal-Agent Problem: Mersea Kidan

5/ TPLF: From a change agent to a hindrance; Mersea Kidan

6/ The 1994 population and housing census of Ethiopia[PDF]

7/ A ‘Nationalities in Northern Ethiopia’ map; ‘Class Struggle and the Problem in Eritrea’ Ethiopian Revolution Information Center, 1979

ነጋድራስ ገብረሕይወት ባይከዳኝ ስለኢትዮጵያ

ሕሉፍ ሓጎስ
መግቢያ
‹‹ታሪክን መማር ለሁሉ ሰው ይበጃል፤ ለቤተ መንግስት መኰንን ግን የግድ ያስፈለጋል››– ነጋድራስ ገብረ ሕይወት ባይከዳኝ

በመጀመርያ የነጋድራስ ገብረ ሕወይት ባይከዳኝን ሥራዎች ከትውልድ ወደ ትውልድ እንዲተላለፍ ጥረት ላደረጉ ለልጅ ልጃቸው ለወ/ሮ ዓይናለም አሸብር ገብረሕይወትና የሀገራችን ምሁራን በተለይም የታሪክ ምሁር ኤሜሪተስ ፕሮፌሰር ባሕሩ ዘውዴ እና የስነ-ምጣኔ ምሁር ለኢኮኖሚስቱ ዶ/ር ዓለማየሁ ገዳ ታላቅ ምስጋናዮንና አክብሮቴን ለመግለፅ እወዳለሁ፡፡

በመቀጠልም የነጋድራስ ገበረ ሕይወት የግል ታሪክና ስራዎቻቸው ለመግለፅ የሚያስችል ብቁ ዕዉቀትና አንደበት ባይኖረኝም ከጥቂት ማጣቀሻዎች እንደተረዳሁት ነጋድራስ ገብረ ሕይወት ባይከዳኝ የሃገራችን ዘመናዊ ትምህርት ከተቋደሱት የመጀመሪያዎቹ ወጣቶች አንዱ እንደሆኑና በራሳቸው ጥረት አውስትርያ በመሄድ የሕክምና ትምህርት ተከታትለው፣ የምዕራባውያንን የፖለቲካል ኢኮኖሚ ፅንሰ-ሀሳብም ቀምሰው ወደ ሃገራቸው የተመለሱ ብርቅየ፣ እጅግ በጣም ብልህ፣ ስለሃገርና ስለ ህዝብ በጥልቀት የሚያስቡና የሚቆረቆሩ አርቆ አሳቢ ወጣት የሀገራችን ምሁር እንደነበሩ ሳልጠቅስ ማለፍ አልፈልግም፡፡

የዚህ አጭር ፅሁፍ ዋና ዓላማ ደግሞ ሊቁ በወቅቱ የተገነዘቡት የሃገራችን ኋላ ቀርነትና ድህነትን እያብከነከናቸው ለውጥ ለማምጣት በ20ኛው ክፍለ ዘመን የመጀመርያ ሩብ ዓመት ከፃፍዋቸው ዘመን ተሻጋሪ ፅሁፎች ማለትም ከ‹‹አጤ ምኒልክና ኢትዮጵያ›› እና ‹‹መንግስትና የህዝብ አሰተዳደር›› የተረደኋቸው ዋና ዋና ነጥቦች ከሃገራችን ወቅታዊ ሁኔታዎች ለማስተጋባት ነው፡፡

ይህ አጭር ፅሁፍ ለመፃፍ ያነሳሳኝ ደግሞ ሊቁ እንዳሉት ‹‹ታሪክን መማር ለሁሉ ሰው ይበጃል፤ ለቤተ መንግስት መኰንን ግን የግድ ያስፈለጋል›› በዮ ስለማምን ነው፡፡

ነጋድራስ ገብረ ሕይወት እንዳሉት ጠቃሚ የሚሆኖው እውነተኛ ታሪክ መማር ሲሆን እውነተኛ ታሪክን መፃፍ ግን ቀላል አይደለም፤ ሶስት የእግዚአብሔር ስጦታዎች ያሰፈልጉናልና፡፡ እነዚህም፡- ተመልካች ልቦና የተደረገውን ለማስተዋል ፣ የማያዳላ አእምሮ በተደረገው ለመፍረድ እና የጠራ የቋንቋ አገባብ የተመለከቱትንና የፈረዱትን ለማስታወቅ ናቸው፡፡ እኔም ከላይ የተጠቀሱት ስጦታዎች ያካፍለኝ በማለት ፅሁፌን እንደሚከተለው አጠር ባለ መልኩ ለማስታወቅ እሞክራለሁ፡፡


Photo – Negadras Gebrehiwot Baykedagn
ነጋድራስ ገብረ ሕይወት ባይከዳኝ ስለ የኢትዮጵያ ዕድገትና ወቅታዊ ሁኔታዎች አሁንስ ምን ይሉ ነበር ይሆን?

በነጋድራስ ገብረ ሕይወት አስተሳሰብ የአንድን ሃገር አጠቃላይ ዕድገት የሚያቀጭጬ ሁለት ዋና ዋና ምክንያቶች አሉ፡፡ እነሱም ግጭት ወይም ጦርነት እና ያልተመጣጠነ የውጪ ንግድ ናቸው፡፡

ያልተመጣጠነ የውጪ ንግድ የሚለው ፅንሰ-ሃሳብ የሚወክለው የስነ-ምጣኔ ሀብት ምሁሩ ዶ/ር ዓለማየሁ ገዳ በደራሲው መፅሃፍ መግብያ ላይ እንዳስቀመጡት በአሁኑ የኢኮኖሚ ማጣቀሻዎች ‹‹የፕሬብሽ-ሲንገር መላምት ወይም አስተሳሰብ›› ተብሎ የሚታወቅ ሲሆን ፅንሰ-ሃሳቡ በዕድገታቸው ተመጣጣኝ ባልሆኑ ሁለት አገሮች የንግድ ልውውጥ ሲያደርጉ ያላደገው አገር እንደሚጎዳና ለዚህም ዋና ምክንያት ያላደገው አገር የሚነግደው ምርት ብዙ ዕውቀት የሌለበት ጥሬ ዕቃ በመሆኑና የሰለጠነ የመሰረተ ልማት አገልግሎት ባለመኖሩ የምርቱ ወጪ ከፍተኛ ስለሆነና የያደገው አገር ዕቃ ይዘት ደግሞ በተቃራኒው በመሆኑ ነው፡፡

ነጋድራስ ገብረ ሕይወት የመጀመሪያውና ዋነኛው የዕድገት ማነቆ ያሉት ማለትም ‹‹ግጭት ወይም ጦርነት›› ደግሞ እንደሚከተለው ይገልፁታል፡፡

ለነጋድራስ ገብረ ሕይወት የ ‹‹ግጭት ወይም ጦርነት›› ዋነኛ መነሻ ያአንዳንድ ግለሰቦች ሳይደክሙ (በዘመናችን ቋንቋ ኪራይ ሰብሳቢዎች ለማለት ይመስለኛል) የሰውን ላብ የመሻት ፍላጎት ነው፡፡ ከሃገራችን ተጨባጭ ሁኔታ በማያያዝ ሲተነትኑት ደግሞ በዘመናቸው ቋንቋ የአንዳንድ‹‹ነገዶች›› ወይም በአሁኑ ቋንቋ ብሄረሰቦች ጠበቃዎች ነን ባዮች አንዱ ብሄረሰብ ባንዱ ላይ እንዲነሳ በተለያየ መንገድ እንደሚቀሰቅሱ፣ ጦርነት ሲነሳ ብሄሮቹ እንደሚተላለቁና መሪዎች ነን ባዮች ግን ወደጦርነት ቦታ ድርሽ እንደማይሉ እንዲሁም የግጭቱ ወይም የጦርነቱ ተጠቃሚዎች ደግሞ ዘራፊዎቹ መሆናቸው በሠላ ብዕራቸው አስፍረውታል፡፡

ግጭቱ ወይም ጦርነቱ ቶሎ ብሎ እንዳይሰክን ዋነኛ ምክንያት የሚሆኑት ደግሞ ገበሬው ተበታትኖ ስለሚኖርና እርስ በእርሱ የሚገናኝበት የመሰረተ ልማት አውታሮች እና የተማረ የሰው ሀይል እጥረት ሲኖር (አሁን ግን በኢትዮጵያ የተማረ የሰው ሀይል እጥረት ሳይሆን የሚያመዛዝኑ ምሁራን እጥረት ነው የሚሉ ይመስለኛል) ነው ይሉናል ፡፡ ሰለሆነም የጦርነቱ ዋናው ተጠቂ የሚሆነው የኢኮኖሚ ዘርፍ ደግሞ እርሻ ሲሆን ጦርነቱ ከቀጠለ የእርሻ ልማት ከሥሩ ጠፍቶ የልጅ ልጆቻችን ወደ ዉጭ አገር እንደሚሰደዱ ይተነብያሉ፡፡

ይህ በእንዲህ እያለ ነጋድራስ ገብረ ሕይወት የኢትዮጵያን የሰላም ሁኔታዋና ዕጣ ፋንታዋ እያብከነከናቸው እንደሚከተለው ሲሉ አትተውልናል (አሁንም መድረክ ላይ ወጥተው እስኪ ተናገሩ ቢባሉ ‹‹የድሮ ፅሁፌን ነው ደግሜ የማሳውቃቹ›› የሚሉን እየመሰለኝ)፡-

የኛ የኢትዮጵያዊያን ያለፈው ታሪክ እጅግ ያሳዝናል፡፡ ከብዙ መቶ ዓመታት በፊት ጀምሮ እስካሁን ድረስ ፍጹም የሆነ ሰላም አግኝተን አናውቅምና፡፡ የተወደደች አገራችን፣ ዘወትር በጠላቶች ተከባ ስትኖር ነበረች፤ ትኖራለችም፡፡ ነገር ግን በእግዚአብሔር ቸርነት የውጭ ጠላት ከዚህ በፊት አላዋረደንም፡፡ አንድነትም ስንሆን ምንም የሚደፍረን እንደሌለ ታሪክ ይመሰክራል፡፡ ዘወትርም በስምምና በፍቅር አድረን ብንሆን እስከ ዛሬ ድረስ ብዙውን ትልልቅ ነገር መፈጸም እንችል እንደነበር ጥርጥር የለውም፡፡ እግዚአብሔር ብዙ በረከት ሰጥቶናልና፡፡ ትምሕርትን በቶሎ መቀበል የሚችል ልቦናና የጦረኛን ባሕሪ፣ ማለፍያና ሀብታም አገርንም፡፡ ካለመስማማታችን የተነሳ ግን ሌሎች ሕዝቦች በአእምሮና በጥበብ እየበረቱ ሲሄዱ እኛ ወደ ኋላ ቀረን፡፡ እንደ አረመኖች እስኪቆጥሩን ድረስ፡፡ የዱሮውም ያሁንም ኑሮዋችን እጅግ ያሳዝናል፡፡ በመላው ዓለም ላይ ሰላም ሲሰፋ አእምሮም ስትበራ እኛ በጨለማ እንኖራለን፡፡ እርስ በርሳችን መጠራጠርንም አልተውነም፡፡ ሕዝቦቹም ሁሉ እርስ በርሳቸው በፍቅር ተቃቅፈው ስለ ልማታቸው ባንድነት ሁነው ሲደክሙ እኛ አንድ ዘርና ወንድማማች መሆናችንን ገና አልተገለጸልንም፡፡ እርስ በርሳችን መፋጀትም እስከ ዛሬ ድረስ ጀግንነት ይመስለናል፡፡ ስለዚህም እግዚአብሄር ለብርታት የሚሆነውን ስጥወታ ሁሉ ሰጥቶን ሳለ ባለቤቶቹ ሰነፍን፡፡ ሌሎቹም ነገሥታት እንደ ሰነፎች ይቆጥሩናል፡ ይንቁናልም (ነጋድራስ ገብረ ሕይወት ባይከዳኝ ሥራዎች፣ 2002 ዓ.ም፣ ገፅ19-20)፡፡
ይህን ካሉ በኋላ ‹‹እኛ ኢትዮጵያዊያን የሰውም ክብረቱ ስራና አእምሮ መሆኑን ገና አላወቅንም›› ይሉናል፡፡ በዙሪያችን ያሉት አገሮች ብዙዎቹ ብንመለከት አእምሮ ያላቸው ሕዝቦች በብዙ ትጋት ሲያለምዋቸው እናያለን እንዲሁም ‹‹አእምሮ በአእምሮ ካልሆነ በቀር በሌላ አትታገድም›› ይሉናል ወጣት ምሁሩ ነጋድራስ ገብረ ሕይወት፡፡ የኢትዮጵያ ሕዝብ ሀብቱና ዕውቀቱ ማደግ ሲጀምር ግን ዘውትር በሃገሩ አዲስ ሁከትና ጦርነት ይነሳል፡፡ በዚህም ምክንያት ሕዝቡ አቅንቶት የነበረውን የኢትዮጵያ ደንና መሬት እየተወ ሁከትንና ጦርነትን በተነሳ ቁጥር ለመመከት እንዲመቸው ሲል ድሮ ወደ ነበረበት ወደ መጥፎው መሬት ይመልሰዋል፡፡ ስለዚህ ‹‹በድንቁርናው ለሚቀመጥ ሕዝብ ወዮለት ዉሉ አድሮ ይደመሰሳልና›› ይሉናል፡፡

በተጨማሪም እኛ ኢትዮጵያውያን ከፈረንጆች ብንተዋወቅም ብዙም እንደማንጠቀምላቸው በመግለፅ መንግስታችን እንዳትጠፋ ስጋታቸውም በበሳል ብዕራቸው አስፍረውልናል፡፡ ለኢትዮጵያዊ ሰው እንዲህ ብለው ቢነግሩት ግን እንዲህ ሲል ይመልሳል ‹‹እግዚአብሔር አገራችንን አሳልፎ ለባእድ አይሰጣትም›› ይሉናል፡፡ እግዚአብሔርን የመንግስታችን አርነት እንዳትጠፋ ብዙ ጊዜ እንደከለከለልን በመጥቀስ ‹‹እኛ ግን ለቸርነቱ የተገባን ሕዝብ መሆናችንን አላሳየንምና በዚህ ምክንያትም ውሎ አድሮ እንዳይፈርድብን እንጠንቀቅ ፤ እንትጋም›› ይሉናል፡፡

ልብ ብለን ካሰተዋልን ደግሞ ከላይ የተባለውን አሁንም እንዳልቀረ ለሁላችን ግልፅ ይመስለኛል፡፡ ዲ/ን ዳንኤል ክብረትም በቅርብ ግዜ ‹‹ሕዝብን የሚያዳምጥ መንግሥት፤መንግሥትን የሚያዳምጥ ሕዝብ!›› በምትለው አጭር ፅሁፋ ያስነበበን ወጣት ምሁሩ ነጋድራስ ገብረ ሕይወት ያስነበቡን ጋር ተመሳሳይ ይመስለኛል፡፡ የዲ/ን ዳንኤል ክብረት ዋና ሃሳቡ እንደማመጥ ሲሆን እንዲህ ሲል ይገልፀዋል ፡-

…ለሕዝብ የመናገር ነጻነት ብቻውን ምንም አያደርግለትም፡፡ የመደመጥ መብት ከሌለው በቀር፡፡ ሰሚ ከሌለው እንኳን ሕዝብ ፈጣሪ አይናገርም፡፡ ቢናገር ጥቅም የለውም፡፡ ለዚህም ነው ሊቃዉንቱ እንደሚነግሩን፤ መላእክት እስኪፈጠሩ ድረስ ፈጣሪ ፍጥረታትን በአርምሞ ብቻ የፈጠረው፡፡ ለምን? ቢሉ ሰሚ ባይኖር መናገር ምን ያደርጋል ብሎ፡፡ መላእክት ከተፈጠሩ በኋላ ግን ‹ብርሃን ይሁን› ብሎ ሲናገር እንሰማዋለን፡፡ አሁን ሰሚ ተገኝቷልና መናገር ዋጋ አለው፡፡ … ወንዝ በድንጋይ ላይ ሲያልፍ ይጮኻል ግን ድንጋዩ አይሰማውም፡፡ ድንጋዩም ውኃው በላዩ ላይ ሲያርፍ ይጮኻል ፤ ግን ወንዙ አይሰማውም፡፡ ሕዝቡን የማያዳምጥ መንግሥትና እርሱ የፈጠረው መንግስት የማያዳምጥ ሕዝብ እንዲህ ናቸው፡፡
በአጠቃላይ ስናየው ደግሞ ነጋድራስ ገብረ ሕይወት ባይከዳኝ አንድን ሀገር ለማልማት ቆርጦ የተነሳ መንግስትና ሕዝብ ራሱን እንዲችል፤ ድምፁን እንዲያሰማና ህዝቡንና ሀገሩን እንዲለማ ትምህርትን ቅድሚያ መስጠት እንዳለበት እንዲሁም ዓለም አቀፋዊ ተሞክሮ በመቀመር የራስ የልማት ጎዳና መቀየስ እንዳለበት በአፅእኖት ይመክሩናል፡፡ በዚህም መሰረት ወጣት ምሁሩ በወቅቱ ለነበሩት የሃገራችን መሪ ያጤ ምኒልክ አልጋ ወራሽ እያሱን ‹‹ ከቡር ወልዑል ያጤ ምኒልክ አልጋ ወራሽ የጃፓን መንግሥት እንዴት እንዳደረገ አስመርምረው መንገዱን እንዲከተሉ ተስፋ እናድርግ››ሲሉ ምክረ ሃሳባቸው አቅርበዋል፡፡

በአግባቡ መርምረን ለአገራችን የሚበጀን የልማት ጎዳና ከነደፍን የሚደፍረን እንደሌለ ፤ያላደረግን እንደሆነ ግን ሃገራችን እንደምትፈራርስና ወደ ባርነትም እንደምትገባ ደግሞ አበክረው ይገልፃሉ፡፡ በወቅታችንም በደንብ አስተውለን ካነበብን ታሪክ የሚነግረንም ይሁን በዘመናችንም አሉ የተባሉ የስነ-ምጣኔ ሀብት (የኢኮኖሚክስ) ማጣቀሻዎች በተለይም በሀብትና የሀብት ክፍፍል ላይ ያተኮሩ ፅሁፎች ስናነብ የጃፓን የኢኮኖሚ ፖሊሲዎች የኢኮኖሚ ዕድገትዋን ፍትሃዊ በሆነ መንገድ ያስኬዱና የተረጋጋች አገር እንድትሆን እንደረዱዋት እንረዳለን፡፡

ይህ ካልኩ በኋላ ‹‹ነጋድራስ ገብረ ሕይወት ባይከዳኝ ስለ የኢትዮጵያ ዕድገትና ወቅታዊ ሁኔታዎች አሁንስ ምን ይሉ ነበር ይሆን?›› የሚለውን ጥያቄዬን ትክክለኛው መልስ እሳቸው ብቻ የሚመልሱት ቢሆንም በመግብያዬ የገለፅኳቸው ደራሲው የጠቀሱልንን ሶስት የእግዚአብሔር ስጦታዎች በጣም አስፈላጊ መሆናቸው በማስተዋል የመልሳቸው ግምት ለአንባቢው ትቼዋለው፡፡ ‹‹አንተስ ምን የሚሉ ይመስለሃል?›› ያለችሁኝ እንደሆነ ግን እንደሚከተለው አጠር አድርጌ ለማቅረብ እሞክራለሁ፡፡

በኔ ግምት ነጋድራስ ገብረ ሕይወትም በመጀመርያ የሀገራችን መንግስትና አብዛኞቹ የአለም አቀፍ ተቋማት እንደሚሉት ‹‹ሀገራችን ላለፉት 25 ዓመታት አመርቂ ዕድገት እንዳሳየች፣ በአለም አቀፍ ተሰሚነትዋን ከፍ እንዳደረገችና ህዝቦችዋም በጥሩ የልማት ጎዳና እየተጓዙ እንደነበሩ›› በማተት ለነኚህ ስኬቶች ዋነኛ ምንጫቸው ደግሞ ‹‹መንግስት የቀረፃቸው የልማት ፖሊሲዎች፣ ስትራተጂዎችና ዕቅዶች በአብዛኛው ድሮ እንደነ ጀርመንና ጃፓን ( አሁን ድምፄን በጥሩ ሁኔታ ተሰምቷል የሚሉ እየመሰለኝ) እና በቅርቡ እንደነ ቻይናና ሌሎች ስኬታማ የኤስያ ሃገራት የተከተሉትን የልማት ጎዳና በመመርመር ለራስዋን የሚጠቅማት የልማት ጎዳና ስላበጀች ነው›› የሚሉ ይመስለኛል፡፡

ታድያ ለምንድነው ብጥብጥና ሁከት በአገራችን አሁንም አልፎ አልፎ የሚታየው? ለምንስ ይህን ለመንግስት ሆነ ለህዝብ ትልቅ ስጋት የሆነው? ምንስ ቢደረግ ነው የሃገራችን ሰላምን አሰጠብቀን የስጋቶቻችንን ምንጭ የመፍትሄ ሃሳብ አበጅተን ወደፊት የምንራመደው? ብለን የጠየቅናቸው እንደሆነ ደግሞ የሚከተሉትን ነጥቦች የሚሉን ይመስለኛል፡-

አብዛኞቻችን ከላይ የተጠቀሱትንና የመሳሰሉት ጥያቄዎች ስንመልስ በተለያዩ የሚድያ አውታሮች እንደሚስተዋለው ነጋድራስ ገብረ ሕይወትም ‹‹መነሻው በጣም እርግጠኛ አይደለሁም ፤ ነገር ግን በኔ ግምት ዋነኛ መንስኤ ሊሆን ይችላል ብዬ እምገምተው የኢትዮጵያ የኢኮኖሚ ዕድገት ፍትሃዊነቱን በመሀል መንገድ ላይ በማወቅም ሆነ ባለማወቅ ተደናቅፎ እንደሚፈለገው ያህል ስላልሄደ ነው›› በማለት ይህም በስነ-ምጣኔ ሀብት ቋንቋ በቅጡ ያልተመጣጠነ የሀብት ክፍፍል ማለት ሲሆን[1] ‹‹የዚህ ችግር ሰለባ የሆኑት ሚስክን የህብረተሰቡ ክፍሎች በመጠቀም ደግሞ የሃገርን ጉዳይ ወደ ጎን በመተውና ወደ ፖለቲካ በመጠምዘዝ ሃገሪቱን እንደድሮው ያአንዳንድ ብሄረሰብ ጠበቃ ነን ባዮች አንዱ ብሄረሰብ ባንዱ ላይ እንዲነሳ በተለያዩ መንገዶች በመቀስቀስ በአቋራጭ የፖለቲካ ሥልጣን የሚመኙ ሃገር ወዳጆች ነን ባዮችና አገሪቱን ማተራመስ የሚፈልጉ የውጭ ሃይሎች በሚደረግ ኃላፊነት የጎደለው አጓጉል ድርጊቶች የሃገሪትዋ ሰላም አደጋ ላይ እየወደቀ ነው›› ብለው እንደሚያሰረዱን እገምታለው፡፡

‹‹ምንስ ቢደረግ ነው የሃገራችን ሰላምን አሰጠብቀን ስጋቶቻችን ፈትተን ወደፊት የምንራመደው?›› የሚለውን ጥያቂ ሲመልሱ ደግሞ እንደሚከተለው ብለው የሚያስረዱን ይመስለኛል፡፡

‹‹በመጀመርያ የመንግስት የልማት ፖሊሲዎችና ዕቅዶች፣ የአፈፃፀም ሪፖርቶች፣ጋዜጣዊ መግለጫዎች እና የመሳሰሉ ማጣቀሻዎች በአቅሜ መርመሬ እንደተረዳሁት የኢትዮጵያ ኢኮኖሚ ዕድገት ፈጣን ፣ ፍትሓዊ እና ሁሉን አቀፍ ነው የሚል መሆኑን ማስመር እፈልጋለሁ፡፡ በመቀጠል እኔም እንደተረዳሁትም በርግጥ የኢትዮጵያ የኢኮኖሚ ዕድገት ፈጣን ነው ፤ ፍትሓዊነቱ ደግሞ የመንግስት ስታስቲካል መረጃዎች እንደሚያሳዩትም ሆነ ዓለም አቀፍ ተቋማት እንደሚዘግቡት ኢትዮጵያ በአለም አቀፍ ደረጃ አሉ የተባሉ የተመጣጠነ የሀብት ክፍፍል ካላቸው ሃገራት ውስጥ አንዷ ናት የሚል ሲሆን ከተለያዮ የፖለቲካ ፓርቲዎች (ገዢው ፓርቲ ሳይጨምር) ፣የመንግስት ሰራተኞች ፣ የዮኒቨርሲቲ ምሁራን እና ከአብዛኛው የከተማ ነዋሪዎች የተረዳሁት ደግሞ የሚያመዝነው በርግጥ ዕድገቱ ፈጣን ነው፤ ነገር ግን ፍትሓዊና ሁሉን አቀፍ ነው የሚያስብል ግን አይደለም›› የሚሉን ይመስለኛል፡፡

የትኛው ትክክል ይመስለዎታል ብለን ብንጠይቃቸው ደግሞ ‹‹የትኛው ነው ትክክል? የትኛው ነው ሀሰት? የሚሉት ጥያቄዎች ብዙም ጠቃሚ አይደሉምና ምን ብናደርግ ነው የመፍትሄ ሃሳብ የምናበጀው ብለን ብንነጋገር እጅግ በጣም ጠቃሚ ነው›› በማለት ጥያቄዎቻችን በሁለት ከፍለው የሚያዩት ይመስለኛል፡- በአጭር እና በመካከለኛ ግዜ፡፡

በአጭር ግዜ፡- በአጠቃላይ ‹‹የዱሮውም ያሁንም ኑሮዋችን እጅግ ያሳዝናል፡፡ በመላው ዓለም ላይ ሰላም ሲሰፋ አእምሮም ስትበራ እኛ በጨለማ እንኖራለን፡፡ እርስ በርሳችን መጠራጠርንም አልተውንም፡፡ ሕዝቦቹም ሁሉ እርስ በርሳቸው በፍቅር ተቃቅፈው ስለ ልማታቸው ባንድነት ሁነው ሲደክሙ እኛ አንድ ዘርና ወንድማማች መሆናችንን ገና አልተገለጸልንም፡፡ እርስ በርሳችን መፋጀትም እስከ ዛሬ ድረስ ጀግንነት ይመስለናል›› ብለው ድሮ የፃፉት ሃሳብ ትዝ እያላቸው፤ ‹‹የኢትዮጵያ ህዝብ ሁላችን ሰከን ብለን እናስብ፡፡ ሀብት ባይፈጠር ኑሮ ስለ ፍትሃዊ የሃብት ክፍፍልና የበለጠ የአኗኗር ዘይቤ አይወራም ነበር፤ እንዲሁም በየደረጃው የአስተዳደር እርከን የመልካም አስተዳደር ችግር ባይኖር ኑሮ ደግሞ አገር አቀፍ የመልካም አስተዳደር ችግር አይወራም ነበርና መንግስትም ህዝብም በጋራ ቆም፣ ሰከን ብለን እንደማመጥ››፡፡

ይህ ካሉን በኋላ ‹‹ለኔ አንዳንዶች የሚያነሱትን ስለክልሎች አወቃቀር… ብዙም አያሳስበኝም›› የሚሉ እየመሰለኝ ‹‹አሁንም በአሳሳቢ ችግር ላይ ያሉ የኢትዮጵያ ህዝቦች ቀላል አይደሉምና ወደባሰ ችግርና ደም መፋሰስ እንዳንሄድ በድጋሜ ሰከን ብለን እንደማመጥ፤ የተማርን ሰዎችም በሙያችን ያለን እውቀት በማመዛዘን እንጠቀምበት፡፡ አብዛኛው የመንግስት ሠራተኛ የአንድ ወር ደሞዙ ቢቋረጥበት፣ ዝቅተኛ ገቢ ያላቸው የከተማ ነዋሪዎች ለአንድ ቀን ዳቦና ደረቅ እንጀራ የሚሸጥባቸው ስቆች ቢዘጉባቸው፣ በተለያዮ መንገዶች በእርዳታ የሚተዳደሩ ወገኖች እርዳታው ቢቋረጥባቸው ምን አይነት ችግር እንደሚደርሰባቸው መገመት አያዳግትምና የየበኩላችን የሂወት ፍልስፍና መንገድ ከምንናገራቸውና ከምንሰራቸው ስራዎች ይሄዳሉ? ወይስ አይሄዱም? ብለን እንመርምር፡፡ ከመረመርን በኋላም የሚሰራጩ ፅሁፎችና ወሬዎች መርጠን እንጠቀም፤ በአሁኑ ግዜ የሚሰራጩ ፅሁፎች እጅግ በጣም ብዙ ናቸው፡፡ መረጃን መፍጠርና ማሰራጨት ቀላል ቢሆንም ለመቆጣጠር ግን በጣም ከባድ ነውና›› የሚሉን ይመስለኛል፡፡

በመቀጠል ከላይ የተጠቀሱት አካሄዶች ውጤታማ እንዲሆኑ ደግሞ መንግስት ሆነ ህዝብ ‹‹ ጥሩ የሆኑ ውጤቶች በራሳችን ጥረት ያስመዘገብናቸው ፤ ጥሩ ያልሆነ ደግሞ ሌላ አካል እንዳደረገው (ለምሳሌ፡- ግድግዳው ገጨሁት ላለማለት ግድግዳው ገጨኝ፣ እንቁላሉ ሰበርኩት ላለማለት እንቁላሉ ተሰበረብኝ፣ በአጠቃላይ ለራስ ሲጎርሱ አያሳንሱ እንደሚባለው አይነት) አድርገን የማሰብ ባህላችን በማቆም ወደ ውስጣችን እንይ፡፡ የኢትዮጵያ ሕዝብ ሀብቱና ዕውቀቱ ማደግ ሲጀምር ዘውትር በሃገሩ አዳዲስ ሁከትና ጦርነት በመፈጠሩ አገሪትዋ ወደኋላ እንደተመለስች ታሪካችን ያትታልና ለሃገራችን ሰላምና ለህግ የበላይነት ቅድሚያ በመስጠት አሁን አገራችን እናድናት›› የሚሉን ይመስለኛል፡፡

በመካከለኛ ግዜ፡- ‹‹በርግጥ ላለፉታ 25 ዓመታት ኢኮኖሚያችን ፈጣን ለውጥ እንዳሳየ ተመስክሮለታል፡፡ ከዚህ ለውጥ ጋር ተያይዞም (ሀብት ባይፈጠር ኑሮ ስለ ሃብት ክፍፍልና የበለጠ የአኗኗር ዘይቤ አይወራምና ብለው እያሰቡ እየመሰለኝ) ህብረተሰቡ ተጨማሪ ለውጦችና ፍትሓዊ ተጠቃሚነት እየፈለገ ነው፡፡ ይህ አስተሳስብ ደግሞ የሚጠበቅና ተፈጥሯዊ ስለሆነ ሳይነሳዊ በሆነ መንገድ መንግስትና የሃገራችን ምሁራን አገራችን ፈጣን እድገት ለማምጣት የረዱዋትን የልማት ፖሊስዎችና እቅዶች (በተለይም ከ1998 ዓ.ም. በኋላ የተነደፉ) ለያንዳንዳቸው የተፅኖ ግምገማ (impact evaluation) ብናደርግላቸው፤ በዚህም መሰረት በፍጥነት የፖሊሲና የአተገባበር ማሻሻያ ብናበጀላቸው›› የሚሉን ሲሆን ‹‹መንግስትም ሆነ ገዢው ፓርቲ ደግሞ መዋቅሩ ከላይ ወደ ታች ፣ ከታች ወደ ላይ (እዚህ በደንብ ይሰራ የሚሉ እየመሰለኝ) በመገምገም መዋቅራቸው ብያጠሩ፤ መንግስት የዲሞክራሲ ምህዳሩ ብያሰፉው›› በማለት በአጭሩ ለመግለፅ የሚወዱ ይመስለኛል፡፡

ሰላምና ፍቅር ለኢትዮጵያ ሀገራችን፡፡

——–

[1] አብዛኞቻችን እንደምንለው እሳቸውም በፖሊሲው አተገባበር ላይ እንደ ጃፓን ስላልተከታተልነው ነው ይህ የተከሰተው የሚሉም ይመስለኛል፡፡

ማጣቀሻዎች፡-

* ወ/ሮ ዓይናለም አሸብር ገብረ ሕወት፡፡ ነጋድራስ ገብረ ሕይወት ባይከዳኝ ሥራዎች፡፡ 2002 ዓ.ም፡፡ ነባር ምርጥ መጻሕፍት ሕትመት -003፡፡ አአዩ ፕሬስ

ሕዝብ በእንጀራ ብቻ አይኖርም – በርዕዮተ ዓለም ጭምር እንጂ

by Fetsum Berhane
አብዮታዊው ኢህአዴግ – ኢትዮጲያን በልል ፌዴራሊዝም (loose federalism) መንፈስ በተቀመረ ህገመንግስት አዲስ ስርአት የመሰረተ እና የመራ፤ ጠንካራ እና የጠራ ርዕዮተ ዓለም እና አባላት የነበረው፤ በዘረጋው ያልተማከለ የፌዴራል ስርአት የተነሳ አገር ሊበታትን እንደሆነ ይታማ የነበረ እና በብሄረተኞችና በግራ ዘመም የብዝኀነት (diversity) ኀይሎች የሚታመን ነበር፡፡

ድኅረ 97 ኢህአዴግ – በይደር ያቆያቸውን ህገመንግስታዊ ድንጋጌዎችን በቅድሚያ ሳይመልስ የመናገሻ ከተማ ፕላን ለማስፈፀም ታጥቆ ተነስቶ ጣጣ ውስጥ ሲገባ አይተናል፡፡ በፌዴራል ሀገር ውስጥ የኢኮኖሚ ሳይንስ ፅንሰ ሀሳብን ብቻ ታሳቢ ባደረገ ያልተመጣጠነ ትኩረት አዲስ አበባ ላይ የተከማቸ የሀብት አና የእድገት ጎዳና ሲከተል ታዝበናል፡፡ ጉድ አለና አገር አትልቀቅ ነው መቼም፡፡ ያለፉት አስር አመታት ኢህአዴግ እና ኢትዮጲያ በኢኮኖሚ እለት ተእለት እያደጉ በአብዮታዊነት እና የፖለቲካ መስመር ጥራት እለት ተእለት እየደከሙ የሄዱበት ነበር፡፡ ይህም ግንባሩ ሊታገለው የተነሳው እና የወደቀው የትምክህት አስተሳሰብ መልሶ እንዲያገግም በማድረጉ፤ ተራማጅነትን ገፍቶ አሁን በአንዳንድ ቦታዎች የታየው አይነት ወደ ኋላ የመመለስ ችግር እንዲፈጠር አስችሏል፡፡ በዚህ አመት በኦሮሚያ የታየው ነውጥም ቢሆን፤ ግንባሩ ቀድሞ ሁሉም ይተማመንበት የነበሩት ፌዴራላዊ አቋሞቹ ላይ እንኳን በሕዝብ ያለው መታመን እንደወረደ ያሳየ ነበር፡፡

ብዙዎች ደጋፊዎቹ እና አንዳንድ ተቃዋሚ ታዛቢዎች ጭምር ግንባሩ በሚልየን የሚቆጠሩ ጥቅም እና ዋስትና ፈላጊ አባላትን መሰብሰቡ አደጋ እንደሆነ ሲያስጠነቅቁ ኖረዋል፡፡ ግንባሩ የቅንጅት አባላትና አመራሮችን በጅምላ በመሰብሰቡ ራሱን ለወደፊት የርዕዮተ ዓለም ቀውስ እያመቻቸ እንደሆነ፤ አዳዲሶቹ አባላት የግንባሩን ግራ ዘመምነት የሚቀይሩ ብሎም ወደ መሀከለኛ እና ከፍተኛ አመራር በሚደርሱበት ግዜ የግንባሩን የብዝሀነት (diversity) አብዮት ስኬቶች የሚሸረሽሩ እንደሚሆኑ ብዙዎቻችንስጋታችንን  ከዩኒቨርሲቲ ጀምሮ ስንገልፅ ነበር፡፡

ሌሎች ደግሞ የርዕዮተ ዓለም ቀውሱ ስጋት ከአዲሶቹ ስብስቦች ብቻ ሳይሆን የመናገሻ ስልጣን የሚፈጥረው ተፈጥሮአዊ የጠቅላይነት(state dominance) ቀኝ ዘመምነት ጭምር እንደሆነ ጠቁመዋል፡፡ ለዚህም ከአባላት ጥራት ባለፈ ክልሎችን ማጠናከር እና የክልል ፓርቲዎችን ከዲሞክራሲያዊ-ማአከላዊነት ነፃ ማድረግ እንደሚገባም ሲመክሩ ተሰምቷል፡፡

ይሁንና ስጋቶቹንም ምክሮቹንም አየር ወሰዳቸው፡፡ ለሌሎች አማራጭ የርዕዮተ ዓለም ሀይሎች ቦታ ለማሳጣት እና አውራ dominant ግንባር ለመመስረት ሲባል ግንባሩ የሁሉም አይነት ፖለቲካዊ አመለካከቶች መሰባሰቢያ ትልቅ ድንኳን እንዲሆን ተተወ፡፡ ዘፈኑ ሁሉ እድገት እድገት ብቻ ሆነና የግንባሩ ፖለቲካዊ ጤንነት (internal health) ጨርሶ ተዘነጋ፡፡ ግንባሩም በሂደት የአዛዥ ታዛዥ መድረክ እና ኢንቨስትመንት እና ኢንቨስተር ብቻ የሚያስጨንቃቸው ቢሮክራቶች መናኸሪያ ሆነ፡፡

ዛሬስ?

ከአስር አመታት የፖለቲካ መንሸራተት በኋላም የርዕዮተ ዓለም ወ ጥራቱ የተዳከመ ግንባር፣ በፋይናንስና በፖለቲካ አመራር አቅም ደካማ የሆኑ የክልል መንግስታት፣ እጅግ ጠንካራ የፌዴራል መንግስት እና ስርአቱን የመከላከል አቅማቸው አስተማማኝ ያልሆነ ተቋማት ያሉበት ሁኔታ ላይ ደርሰናል፡፡

አሁንም አልረፈደም፡፡ የግንባሩን የርዕዮተ ዓለም መስመር እና አመራር ለማጥራት ይቻላል፡፡ ደካማ አባላት እና አመራርን በጅምላ መሸኘት፤ የግንባሩን የርዕዮተ ዓለም መስመር በግልፅ በማቀመጥና በማስረጽ ሙሉ በሙሉ የሚያምኑበትን አባላት እና አመራር ብቻ ማስቀጠል፤ ትርጉም ያለው የሀገራዊ ተቋማትን እና የግንባሩን አባል ፓርቲዎች ድርጅታዊ ጤንነት ለማስጠበቅ የሚችሉ የውስጥ እና የውጭ የcheck & balance አሰራሮች ከልብ በመዘርጋት፤ የግንባሩ አባል ፓርቲዎች በሚመሯቸው ክልሎች ውስጥ ያለ ተቀናቃኝ እና ፉክክር የሚገዙበትን ሁኔታ ለመቀየር መጣር፤ ጤነኛ ሚዲያን የሚያበረታታ እና በሽተኞቹን የሚያከስም የሚድያ ምህዳር እንዲፈጠር መስራት፤ የግንባሩ አጋር ፓርቲዎችን ወደ ግንባሩ አካል በማካተት የሀገሪቱ እና የግንባሩን የመንፈስ ጉልበት (dynamism) ማደስ፤ ከዴሞክራሲያዊ-ማዕከላዊነት ተላቆ የሀሳብ ብዝሀነትን፣ ነፃነትንና የፓርቲ ዲሲፕሊንን ያጣጣመ አሰራር መቀየስ…ወዘተ ከምር ሊወሰዱ የሚገባቸው የተሀድሶ እርምጃዎች ይመስሉኛል፡፡

ይህ ከሆነ ግንባሩ አብዮታዊነቱን ሊመልስ፣ ራሱ ከቀየሰው ህገመንግስታዊ ስርዓት ጋር የገጠመውን ትግል ሊፈታ፣ እየተጫነው ካለው ወግ አጥባቂነት conservative stagnation /ተቸካይነት/ ተላቆ የግንባሩ ትግል ውጤት ከሆነውና እያደገ ከሚሄደው ብሄረተኝነት ጋር የማያቃርነውን የቀድሞ ተራማጅነት (progressivism) መልሶ ሊያገኝ ይችላል፡፡ በዚያውም አውራ ገዢ ፓርቲ ሆኖ ሊቀጥል ይችላል፡፡

ወይም ረፍዷል፡፡ ስለ ተሀድሶው እስካሁን የሰማነው ከላይ ለተጠቀሱት ችግሮች ትኩረት ያልተሰጠ ነው የሚመስለው፡፡ ተሀድሶው በመልካም አስተዳደር፣ ሙስና እና የስልጣን መባለግን በመሰሉ የበሽታው ምልክቶች ላይ እንጂ ምንጭ በሆነው የግንባሩ የርዕዮተ ዓለም መስመር ችግር ላይ ያተኮረ አይመስልም፡፡ በፌዴራል ስርአቱ አተገባበር ላይ ካሉ ህፀፆች በተለይ በህገመንግስቱ ፌዴራላዊ መንፈስ አረዳድ ላይ የሚታየውን መላላት ትኩረት ተነፍጎት በስራ ፈጠራ እና ሌሎች ኢኮኖሚያዊ ማስተካከያዎች ላይ የሚያጠነጥን ይመስላል፡፡ እንደ ኢኮኖሚስት የችግሮችን ምንጭ እና መፍትሄ የህዝቦች እና የግለሰቦች የኢኮኖሚ ሁኔታ እንደሆነ የማሰብ ዝንባሌ ቢኖረኝም ሰው/ህብረተሰብ በእንጀራ ብቻ እንደማይኖር እና የሚሄድበትን እና መድረሻውን ማወቅ የሚፈልግ (ርዕዮተ ዓለም ያለው) እንደሆነ እገነዘባለሁ፡፡

ሰው/ህብረተሰብ የሚኖርለት ግብ እና ሂደቱን የሚለካበት መለኪያዎች እንዳሉት የተረዳው ህገመንግስትም መድረሻችን የሆነውን  ራሳቸውን (በሚገባ) በቻሉ አባል መንግስታት የተዋቀረ የፌዴራል ሪፐብሊክ ንድፍ አስቀምጦልናል፡፡ ይህንን ንድፍ ይዞ ላደገው (በተለይ ለአዲሱ ትውልድ) ወጣት ከዚህ ንድፍ እየራቅን መሄድ እና ጥለነው ወደመጣነው አሀዳዊ ስርአት የማፈግፈግ ሁኔታ ተቀባይነት የሚኖረው አይሆንም፡፡ የትኛውም አይነት የኢኮኖሚ እድገት እና የኑሮ መሻሻል ይህንን የሀገራዊ እና የገዢው ፓርቲው የመስመር ጥራት መጥፋት የሚያስረሳ አይሆንም፡፡ ከድህነት መውጣት ትልቅ ሀገራዊ መድረሻ ግብ (vision) አይሆንም፤ ወደ መድረሻ ግባችን ለመድረስ ስንል የምናሳካው አንድ ግብ እንጂ፡፡ የኑሮ/ኢኮኖሚ መሻሻልን ብቻ እንደ ግብ የያዘ ህዝብ ህይወቱ አላማ/ትርጉም-አልባ በላተኛ (consumerist) የሆነና ቁርኝትም ሆነ ቁርጠኝነት የሚያንሰው ነው የሚሆነው፡፡ እንደዚህ አይነት ማህበረሰብ/ሀገር ደግሞ እንኳን ታላቅ ሊሆን ለቅርምት እና ግጭት ተጋላጭ የመሆን እድል አለው፡፡ ከኮሚኒዝኒም መውደቅ በኋላ ሩሲያ ያለችበትን ማህበረሰባዊ እና ሀገራዊ ድቀት ልብ ይሏል፡፡ እናም ለዚህም ነው ምን እይነት ሕዝቦች እና ሀገር መሆን እንደምንፈልግ የሚያሳይ ራዕይ፣ ለዚያም የምንጓዝበትን መንገድ የሚያሳይ አገራዊ ንድፍ (ህገመንግስት) እና የምንመራበት ርዕዮተ ዓለማዊ መስመር የግድ አስፈላጊ የሚሆነው፡፡

በተሀድሶው እና በጠቅላይ ሚኒስትሩ የተነሱት አገራዊ ሀገራዊ የፖለቲካ ምህዳሩን የማስፋት ሀሳቦች ለሀገሪቷ ጠቃሚ በመሆኑ አንድ የተሀድሶው መልካም ውጤት ሊሆን ይችላል፡፡ የምህዳሩ መስፋት በግንባሩ ላይ የፉክክር ጫናን የሚጨምር ብሎም ግንባሩ የርዕዮተ ዓለም መስመሩን እንዲያጠራ ተጨማሪ ግፊት የሚሆን ውጫዊ ሁኔታን የሚፈጥር ነው፡፡ በመሆኑም ግንባሩ በተሀድሶው ሂደት ለመስመር ጥራትን ቀጥተኛ ትኩረት ሳያሰጥ ቢቀር እንኳን ወደዚያ ተገዶ የሚመጣበት ሁኔታ የመኖር ተስፋ አለ፡፡ ያ ባይሆን እንኳን ኢትዮጲያውያን የርዕዮተ አለም አማራጭ እንዲኖራቸው እድል የሚፈጥር በመሆኑ የግንባሩ የመስመር ጥራት ሁላችንንም የማያሳሳብ የግንባሩ የራሱ ጉዳይ ያደርገዋልና መልካም የሚባል ነው፡፡

ከኢህአዴግ ጋር ከሁለቱ ወደ የትኛው አቅጣጫ እንሄዳለን የሚለውን የተሀድሶው ጥልቀት እና ትኩረት አይተን በሂደት የምንገምተው ካላረካን ደግሞ በጨረታው አንገደድም እና ከሌላ ተራማጅ ድርጅት ጋር የምንጓዝበት ይሆናል፡፡ ቸር እንሰንብት፡፡

ትግራይ

እንደ ፊደሉ.. ካለንደሩ.. ቁጥሩ.. ዜማው..ፍልስፍናው.. ስነ ህንጻውና ስነ መንግስቱ ሁሉ ... "ክርስትናም" ሆነ "ኢስልምናም" ገናናዋና ጥንታዊቷ ትግራይ ለኢትዮጵያውያን ያወረሰቻቸው የህይወት መመርያዎች መሆናቸዉ ይታወቃል!

~~> ከነውር..ከውሸትና ከክፉ ፍጹም የራቀው "ኦሪጂናሉ" የትግራይ "ኢስልምና" የአማራ ገዢ መደቦች አመለካከት "ወዳለበት መሃል ኢትዮጵያ" ሲገባ ከውሸት..ከቅጥፈትና ከፖለቲካ ማስፈጸሚያ የሽብር ኣስተምህሮ ጋር ተቀላቅሎ እንደተበረዘ ሁሉ .... ከታሪክ ገዳሟ ትግራይ አስተምህሮ ፈልቆ
ወደ መላው ኢትዮጵያ የተሰራጨውና ለዘመናት የኖረው "ኦርቶዶክስ ተዋህዶ" እምነትም በአማራ ገዢ መደብ መርዝ ከመበከሉም ባሻገር ጭራሽ "ኢስላም ይሁኑ ካክርስቲያን" .. "ካቶሊክ ይሁኑ ጴንጤ" ሳይለይላቸውና እንዲያውም በ"Atheist"ነት ለሚጠረጠሩት ሰዎች መታሰቢያ እየሆነ ነው! ….. ነገሩ እንዲህ ነው:-

ዛሬ ሳላስበው "ዎክ" እያረኩ ወደ 4 ኪሎ ቅ.ማርያም ጀርባ ሄድኩና በአንድ ግቢ በር ላይ የኣንድ ታፔላ ጽሁፍ አነበብኩ !

እንዲህ ይላል:- "ዳግማዊ ሚኒሊክ የካህናት ማሰልጠኛ.." ..... ጉድ እኮ ነው ሰዎች!

~~> ወጣቱ በዝብዝ ካሳ (ዮሃንስ) "12,000" የትግራይ ወጣቶችን ሰብስቦ.. "72,000" የኢት.ጦር ሰብስቦ በትምክህት ሊጨፈልቀው የመጣውን  አማራው ንጉሰነገስት ተክለ ጊዮርጊስ በ"አሰም" ወንዝ (ዓድዋ) ላይ በግማሽ ቀን ውጊያ ደምስሶ ንጉሰ ነገስቱን ከማረከ በሁዋላ ...
ከቆይታ በሁዋላ ደግሞ ወደ ሸዋ በመገስገስ 2ኛውን የኢትዮጵያ ንጉሰ ነገስት (ምኒሊክ) ደብረ ብርሃን ላይ ያለምንም ውጊያ  "ንጉሰ ነገስት ነኝ" ያለውን ምኒሊክ አምበርክኮ... ንጉሰ ነገስትነቱን ቀማው!

..ነገር ግን  "መሓሪው" ዮሃንስ "ንጉሰ ነገስቱ እኔ ነኝ! ግን "የሸዋ ብቻ ንጉስ አድርጌሃለሁ" በማለት ማስተዛዘኛ ሰጠው! ይህ
ማስተዛዘኛ ስልጣን ሲሰጠው ግን "በ 2 ነገሮች" ቃል አስገብቶ ነው! እነሱም :-

1ኛው: 
በየአመቱ ግብር ጭኖ ወደ መቀሌ ሊመጣ ሲሆን

2ኛው. 
ደግሞ "ኦርቶዶክስ ተዋህዶ ክርስትናን" ብቻ ሊከተል ቃል አስገባው!
...
ዮሃንስ በኢት.ታሪክ ውስጥ :- "በዳር ድንበር ላይ የተሰዋ ብቸኛው ሰማእት" ሆኖ አለፈ!

ምኒሊክም ከዘመናት በፊት በዮሃንስ የተነጠቃትን  "የንጉሰ ነገስትነት ዘውድ" ከዮሃንስ በድን አንስቶ በጭንቅላቱ ላይ ደፋት..! ለ2ኛ ጊዜ "ንጉሰ ነገስት" ተባለ!
•• .... ከዚያ በሁዋላ ግን "አስገድዶ" "ኦርቶዶክስ ክርስቲያን" እንዲሆን ያደረገውና "ወታደር" ሲሉት "ንጉሰ ነገስት".... "ንጉሰ ነገስት" ሲሉት ደግሞ "ቅዱስ መነኩሴ" የሆነው "አጼ ዮሃንስ" ሞቷልና ከኦርቶዶክስነቱ ወጥቶ እንደልማዱ "አረሚ" ሆነ !

~> አንዴ ጴንጤ.. ካቶሊክ... ካራ..ቅባት.. እየተባለ አቋሙ ሳይለይ ሁላችንም ወደማንቀርበት የሞት ዓለም ተወሰደ- "ሚኒሊክ!"
..ዛሬ ግን በዚህ ለአንዲት ቀን እንኳ "ኦርቶዶክስ " ሆኖ በማያውቀው "Atheist"(ኢ-አማኒ) በሚኒሊክ ስም "የኦርቶዶክስ እምነት ማሰልጠኛ" ተቋም ተሰይሟል !

ይኸን ሰይጣናዊ ቅናት እንደ ባሕሪ የተጠናወታቸው ገመናቸውን ደብቆና በመማራቸው ብቻ ሁሉም የፃፉትም የተናገሩትም እውነት አድርጎ መቀበል በተለይ አንዱ ብሄር ከሌላ ሲለያዩ እሽሩሩ እያልን ችለናቸው መኖር ጤናማ አሰተሳሰብም ተግባርም አይደለም!

እንደዚህ አይነቶቹ ጉዳዮች በደበቅናቸው ቁጥር መልካምነታችንን አናገኘውም! Thanks!!

"ጉድ በል ጎንደር " አለ ጎንደሬው!

"ሸዋዊው" አመለካከት ትግራይ ዘራሽ ቅርሶችና የእምነት ቀኖናዎችን ማራከሱ መቼ ይሆን የሚያቆመው ?!